Obraz Bénédict'a Masson'a ok. 1880 r - wieś - ze zbioru JM



WOLA

Wola – (od I poł. XIII wieku) wieś, która korzystała z pewnych swobód (łac. libera villa, libertas). Była to niejednokrotnie osada przyleśna, gdyż w zamian za karczunek leśny [inaczej trzebierz - w średniowiecznej Polsce oznaczało karczowanie lasu pod nowe pola, wieś, miasto (potocznie na surowym korzeniu). Za takie wykarczowanie dostawało się wolniznę. Wolnizna - inaczej nazywana ligotą. W średniowieczu - okres, w którym osadnicy byli zwolnieni od opłat i czynszów na rzecz pana gruntowego, w celu ułatwienia im zagospodarowania nowych ziem. Po zakończeniu czasu wolnizny chłopi zobowiązani byli do płacenia czynszu pieniężnego oraz składania danin. Okres wolnizny trwał od kilku do 24 lat. Wiele wsi, w których nazwach występują wyrazy Ligota, Lgota, Wola lub Wólka, powstało na terenach dawniej objętych wolnizną.]
Wole były lokowane na prawie polskim lub prawie niemieckim (niem. Waal, Woll). Formą zabudowy takiej wsi była tzw. łańcuchówka niemiecka [Łańcuchówka (wieś leśno-łanowa) - typ wsi zakładanej w średniowieczu na prawie niemieckim (Waldhufendorf osadnictwo saksońskie) na zalesionych obszarach górskich, forma ta była rozpowszechniona w okresie kolonizacji południowej Małopolski oraz Rusi Halickiej (XII-XV wiek). Zagrody znajdowały się po obu stronach drogi, która przebiegała zazwyczaj dnem doliny. Każda zagroda zbudowana była na własnym łanie wykarczowanego pola, który odchodził od głównej drogi. Dalej przechodził w należący do tego samego gospodarza płat lasu (stąd druga nazwa wieś leśno-łanowa), który biegł aż do działu wód, stanowiącego granicę wsi. Forma ta upowszechnia się na stałe w Polsce od XV wieku. Również w okresie tzw. kolonizacji józefińskiej (XVIII/XIX wieku) osady zakładane są w układzie łańcuchowej zabudowy wsi. Gwarowo osady śródleśne to huby, kąty, majdany, pozostałości dawnych określeń do dzisiaj widzimy w nazwach miejscowości.] .