STANISLAW KOSTKA ZAMOYSKI
(1775 - 1856)




Stanisław Kostka Zamoyski herbu Jelita ur. 13 stycznia 1775 w Warszawie. Prezes Rządu Centralnego Wojskowego Tymczasowego Obojga Galicji w 1809, senator-wojewoda Księstwa Warszawskiego (1810), prezes Senatu Królestwa Polskiego od 29 stycznia 1822 do 20 lipca 1831, XII ordynat na Zamościu. Był mecenasem sztuki i tworcą zbiorów ordynackich. W 1811 roku w Palacu Błękitnym w Warszawie zakłada bibliotekę i muzeum. Tam przenosi swoje ruchomości z pałaców w Zamościu, Klemensowie, Zwierzyńcu i Podzamczu. Wykształceniem jego zajmował się Stanisąaw Staszic jako nauczyciel prywatny. Ordynat żywo interesowal się problemami oświaty. Kiedy powstała jeszcze w 1594 r. Akademia Zamojska na mocy rozporządzenia władz austryjackich została zamknięta i przeniesiona do Lwowa, w Zamościu powołane zostaje Liceum Królewskie. Kiedy w 1809 roku Zamość zajęty został przez wojska księcia Józefa Poniatowskiego i stał się twierdzą, Zamoyski przeniósł szkoły do Szczebrzeszyna. S. K. Zamoyski przez dłuższy czas zabiegał o zmianę twierdzy Zamość na dobra rządowe. Transakcja ta zakończyła się w roku 1820. Kiedy w Warszawie w 1830 roku rozgorzało powstanie, Zamoyski podporządkował się rozkazom namiestnika carskiego Konstantego i udał sie do Petersburga, gdzie przyjęty został z honorami przez cara Mikołaja I i tam przebywal aż do stłumienia powstania. W opinii społeczeństwa biorącego udział w powstaniu zachowanie się Zamoyskiego było zdradą. Po powrocie do Królestwa, świadom utraty swojego autorytetu w społeczeństwie rok później opuścił kraj i osiadł w Wiedniu gdzie zmarł 2 kwietnia 1856 roku.


[palac3]