 Obraz Bénédict'a Masson'a ok. 1880 r - wieś - ze zbioru JM |
„Mnie żal”: Mnie żal mej starej wioski jak starego świata, Żurawi moich studzień, płotów z chrustu tkanych, Gdzie z przyźbą białą czarna śmiała mi się chata, W ogródku z wisien niskich i bzów rozczochranych. Żal mi i ludu tego, co z nami żył w parze, Sercem przy sercu naszym, z dłonią w naszej dłoni!... Żegnajcie, starzy moi bracia gospodarze! Cześć waszym sercom czystym, waszej siwej skroni! Żegnaj mi dworze, wiosko, pola i cmentarzu, Ludu poczciwy i ziemio poczciwa... Józef Ignacy Kraszewski |
| KRONIKI HISTORYCZNE MICHALOWA |
 | ichalów wieś położona nad rzeką Wieprz w obrębie Roztocza. |
|
Istniała już przed 1398 rokiem.
Pierwszy raz miejscowość pojawiła się w dokumentach w 1398 roku. W 1401 roku dziedzice Szczebrzeszyna powierzyli Bartłomiejowi synowi Hanka Górskiego założenie wsi Michalów na prawie magdeburskim. Liczyła ona wówczas 7 łanów (łan = 16 ha) użytków. Wójt obowiązany był brać udział w wyprawach wojennych z kuszą na koniu. Początkowo wieś zwano Wola Deszkowska. (Ten fakt stwierdził archiwista OZ Mikołaj Stworzyński. Wiele osób w tym piszący te kroniki nie zgadza się z tym twierdzeniem.). Według rejestru poborowego w 1564 roku było tu 7 zagrodników z ziemią i 1 komornik. Wieś od początku wchodziła w skład dóbr szczebrzeskich i dzieliła ich losy. Należała najpierw do Dymitra z Goraja, póżniej kolejno do Gorajskich, Tarnowskich, Kmitów i Górków. Rejestr z 1588 roku wyszczególnia we wsi staw i trzy dąbrowy, brzozową i dębową za stawem. Trzecia dębowa za dworem ku Rozłopom. Według rejestru poborowego z 1589 r. istniały tu dwór, młyn, staw, mały browar oraz 2 karczmy (jedna zajezdna, zaś druga przy młynie). W 1593 roku od spadkobierców Stanisława Górki całą włość szczebrzeską kupił kanclerz Jan Zamoyski i włączył ją do Ordynacji Zamojskiej. W 1620 roku Tomasz Zamoyski dał przywilej Tarburtowi na młyn w Michalowie. Tarburt zbudował młyn o 3 kołach. Do młyna należało pole, łąka i dwóch zagrodników. Przy młynie urządził sadzawkę do której woda wchodziła do sadzawki od młyna rurami i odchodziła rurami. W 1640 roku notowano w Michalowie dwór na planie prostokąta kryty słomą, wybudowany zapewne jeszcze w XV wieku, bowiem w 1640 określano go jako „bardzo stary”. W 1701 roku, młynarzem w michalowskim młynie był Jan Przeksta. Tutaj w tymże 1701 roku urodził mu się syn Stanisław a w 1711 syn Józef.1 W roku 1730 nowym administratorem folwarku Michalów został Fryderyk Szkliński chorąży czernichowski. Fryderyk Szkliński w swojej administracji zatrudnił Jana Wereszczyńskiego. J. Wereszczyński w 1734 roku poślubił Mariannę Rudnicką. Ślub odbył się w Michalowie. Wereszczyński deklarował swoje szlacheckie pochodzenie2 Spis inwentarza Folwarku Michalów z 1736 r. Na początku XVIII wieku (ok. 1731 roku), Tomasz Zamoyski Dekretem Łaskawości finansuje budowę nowego dworu w Michalowie "Ichmościom Państwu Szklińskim, Chorążym Czerniechowskim Małżonkom" (cytat z opisu dworu z roku 1736), którzy dzierżawili michalowski Folwark.( Czerniechów, obecnie Ukraina). Fryderyk Szkliński w 1731 r. poślubił Barbarę Miłoszewską. Ślub odbył się w kościele w Szczebrzeszynie. 3 Barbara Szklińska zamieszkała w Michalowie zaraz po ślubie. Szklińscy płacili za dzierżawę także płodami rolnymi. W dokumentach zachowała się notatka z 1737 r., że W.Pani Choronżyna Czernichowska oddała jęczmienia korcy 12, owsa korcy 12, groch 1 korzec, hreczę, siemię konopne, len i groch zielony (opis dworu) -- (fragment dokumentu z 1736 roku). Nazwiska niektórych włościan, którzy mieszkali w Michalowie w roku 1736 opisany przez spisującego inwentarz. Matwiej Żuk, Walek Pachotek, Michał Krępski, Franek i Andrzej Hadaj, Bartek Hak, Wojtek Dygas, Waśko Żuk, Antoni Michalec, Maciek Michalec, Paweł Karcz, Wojtek Szwed. Nazwisko Michalec jest prawdopodobnie nazwiskiem pochodzenia wołoskiego. (W przedwojennym powiecie halickim byla miejscowośc założona przez Wołochów o nazwie, Zamichalce).4 U Szklińskiego w Michalowie pracował także szlachetnie urodzony Piotr Blumberg, który tu w Michalowie poślubił w 1737 roku Ludwikę Zajączek.5 W akcie ślubu ksiądz spisujący akt zaznaczył, że ślub odbył się w kościele w Szczebrzeszynie a nie w kaplicy w Michalowie. Ze spisu folwarku Michalów z roku 1736 zapisano: "Do gabineciku alias kapliczki są drzwi jednostalne malowane na zawiasach, okno jedno w tej kaplicy w ołów z kwaterami i okiennica wpółotwierająca się na zawiasach także z prętami do zamykania". Swiadkami tego ślubu byli, Fryderyk Szkliński zarządzający folwarkiem Michalów i Jan Kochowski. Jan Kochowski W latach 1703-1720 mieszkał w Deszkowicach gdzie urodziło się jego ośmioro dzieci. W latach późniejszych Kochowski był szczebrzeszyńskim pisarzem grodzkim. W kilka lat potem P. Blumberg został murgrabią zamku Zamoyskich w Zamościu. W końcu roku 1744 P. Blumberg dostał dyspozycję od ordynatorowej Teresy z Michałowskich Zamoyskiej założenia ogrodu przy wznoszonym pałacu w Klemensowie przesyłając mu list tej treści: "bo trzeba bendzie ulyce Szacie wpretce iakem się ius z Was Panem rosmuwiła"6 W roku 1743 mieszkał w Michalowie szlachetnie urodzony Jakub Piotrowski. W Michalowie w 1743 roku urodził mu się syn Antoni Daniel z jego żony Franciszki. Pobyt Jakuba Piotrowskiego w Michalowie związany by zapewne z budową pałacu.7 |
|
1. APL. Szczebrzeszyn. Kościół św. Mikołaja. Akt urodzenia nr.: Liber/1701 i 17011. 2. APL. Szczebrzeszyn. Kościół św. Mikołaja. Akt ślubu nr.: Liber/1734. 3. Szczebrzeszyn. Kościół św. Mikołaja. Akt ślubu nr.: Liber/1731. 4. APL. Inwentarz wsi Michalowa z 1736 r. 35/71/0 Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca. 5. APL. Szczebrzeszyn. Kościół św. Mikołaja. Akt ślubu nr.: Liber/1737. 6. Janusz Kubiak. ”Nieznany plan parku Klemensowskiego z 1806 roku”. 7. APL. Szczebrzeszyn. Kościół św. Mikołaja. Akt urodzenia nr.: Liber/1743 |
 |