KRONIKI HISTORYCZNE MICHALOWA

Wiek XX Ordynacja Zamojska zatrudniała łowczych i strzelców. Łowczym który w 1901 r. mieszkał przy pałacu był Franciszek Jeliczek ur. 1861 r. Natomiast strzelcem w 1906 r. był Stanisław Rzuchowski. Na początku XX w. marszałkiem dworu był Jan Adamski ur. 1868 r.(był to syn Jana Adamskiego (1811-1885) i Weroniki z Janiszewskich opisanych powyżej) Funkcję tą pełnił jeszcze w latach 1920-tych. Tak opisał go Z. Klukowski: "marszałkiem dworu był stary Adamski, wysoki, tęgi, bardzo przystojny, z dużymi siwymi wąsami, wspaniały typ polskiego szlachcica. Z wyglądu był nadzwyczajnie podobny do portretów Jana Zamoyskiego. Dość wcześnie bo już ok. 1906 roku powstaje w Michalowie Ochotnicza Straż Pożarna składająca się z pracowników folwarku i pracowników pałacu. Początkowo strażaków nazywano, topornikami Pierwszym prezesem tej straży został Władysław Kolasiński (ur. 1852 r.), który przybył do pałacu z miejscowości Bronice, leżącej w pobliżu Nałęczowa. Kolasiński był ogrodnikiem w przypałacowym ogrodzie. Członkami m. innymi byli: Antoni Wojtczak (1859-1949) kierownik przypałacowej oranżerii urodzony w miejscowości Gnojno gmina Kutno oraz Walenty Kuranc ur. w Deszkowicach w 1885, pracownik ogrodu. straż W latach 1930-tych komendantem był Stefan Podgórny. Ludwika Grabkowska też była druhną tejże straży. Pod koniec XIX w. i na początku XX w. znaczacym ogrodnikiem był Bernard Mathan, który przybył do pracy przy pałacu wraz z żoną Seweryną z Potockich (1855-1909). Małżeństwo przyjechało prawdopodobnie z Kalisza, który w tym czasie był w zaborze pruskim. (więcej o Mathan) . Na cmentarzu w Szczebrzeszynie zachowały się nagrobki Mathanów. Były w Michalowie także śluby „mączne”. Oto w 1905 r. młynarz michalowski Michał Leńczuk, wydał swoją córkę Mariannę za wdowca piekarza Jana Karpińskiego z Puszczy Solskiej. Poza częścią gospodarczą folwarku, usytuowany był młyn wodny murowany z końca XIX wieku - obok elektrowni na lewym brzegu Wieprza, szkoła 5 – klasowa z koło 1906 r. Po carskim ukazie tolerancyjnym z 1906 r., wydano w 1908 r. instrukcje zaznaczającą, że jednoklasowa szkoła michalowska ma mieć kierunek narodowy i katolicki a nauczanie w języku polskim. Pierwszą Kierowniczką szkoły została Stefania Kunstetterówna. Kunstetterówna udzielała się także społecznie. W 1910 roku była matką chrzestną syna kowala Kaniewskiego, Bolesława. Stefania Kunstetterówna w późniejszym okresie wyszła za mąż za Kucharskiego i w 1927 r. pracowała jako urzędniczka w Lublinie. Po odejściu S. Kunstetterówny kierowanie szkołą objął Piotr Ciesielski ur.1884 r.a jego żona Helena z Porembskich ur. 1888 r. została zatrudniona jako nauczycielka. Ciesielskim w 1913 r. urodziła się w Michalowie córka Halina Barbara Marya 1913-2004 (zmarła w Białołęce jako niezamężna). Chrzestnymi byli hrabina Maria i ksiądz Antoni Obrębski. Ciesielscy przed przybyciem do Michalowa pracowali w Książu Wielkim. Opiekunką szkoły wyznaczoną przez hrabinę Marię była Eleonora Czarnkowska (1866-1950), która założyła ochronkę w 1906 r. Ochronka mieściła się w budynku szkolnym. Piotr Ciesielski był także zaangażowany w 1917 r. w pomoc Schronisku Sierocemu w Radecznicy. Jako kierownik szkoły organizował przedstawienia a uzyskane pieniądze z przedstawień przekazywał na schronisko. W 1918 roku wymienione są w Michalowie dwie szkoły: Prywatna Szkoła Ludowa Ordynacji Zamojskiej, mieściła się w starym budynku szkolnym i Szkoła Ludowa wsi Michalów. (szkoła 1918r) Ten opis potwierdza, że w Michalowie były dwie szkoły prywatna ludowa i ludowa (1918a) Po ukazie carskim Macierz Szkolna organizowała w zaborze rosyjskim kursy domowe, które były w przeciwieństwie do szkół ludowych prowadzone w języku polskim. Powstanie szkoły prywatnej w Michalowie odciągnęło od szkuł w języku rosyjskim wielu uczniów. Do szkoły tej uczęszczali uczniowie rodziców zatrudnionych w pałacu i folwarku. Jeżeli były miejsca wolne mogły uczestniczyć w nauce także dzieci ze wsi Michalów. W 1908 roku w kancelarii folwarku zainstalowano pierwszy aparat telefoniczny. Natomiast w pałacu zainstalowano dwa aparaty, jeden w gabinecie Ordynatora, drugi w mieszkaniu Adama Sieragowskiego (1846-?), rządcy pałacu (murgrabiego pałacu). Adam Sieragowski funkcję zarządcy pałacu objął po Edwardzie Kuczborskim na początku lat 1890-tych. W 1890 r. OZ sporządziła umowę dzierżawy młyna, leżacego na lewym brzegu starorzecza z małżeństwem żydowskim Flajszer umowa zawarta była na okres 1890 do 1902. Potem tą umowę przedłużono. Umowa rozwiązała się samoistnie w wyniku spalenia się młyna pod koniec 1912r. (dowód) Śluzę (pogródki) z 1892 roku zlikwidowano i wybudowano nową dla niedużj elektrowni wodnej na rzece Wieprz. Projekt techniczny nowej śluzy sporządzono w 1912 roku. Projektantem śluzy był W. Cękalski. Śluza miała na celu poruszać turbinę jednego generatora, który dostarczał prąd potrzebny do ładowania akumulatorów. Budynku elektrowni jeszcze wtedy nie było. Budynek elektrowni wybudowano Później i zainstalowano dwa generatory prądu stałego i w ten sposób młyn przeszedł na zasilanie elektryczne. Elektrownia także zasilała linią napowietrzną pałac i folwark. (śluza) Rysunek przedstawia widok taki śluzy jakiego nie mamy dziś. Na śluzie głównej są widoczne 3 pary stawideł. Brak jest murka rozdzielającego jaz śluzy. W okresie późniejszym wybudowano murek rozdzielający jazy i każdy jaz miał dwa podnoszone stawidła